Kalkulator stażu pracy

Co to jest staż pracy

Przez staż pracy należy rozumieć długość okresów zatrudnienia (oraz okresów z nimi zrównanych), od której zależy nabywanie określonych uprawnień pracowniczych.  Zgodnie z generalną zasadą, im dłuższy staż pracy, tym korzystniejsza sytuacja prawna osoby legitymującej się tym stażem.

Od stażu pracy zależą m. in. uzyskiwanie i rozmiar uprawnień do:

• urlopu wypoczynkowego,
• dodatku do wynagrodzenia za wieloletnią pracę,
• nagrody jubileuszowej,
• danego okresu wypowiedzenia umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony lub określony,
• odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania umowy o pracę z przyczyn nie dotyczących pracownika,
• odprawy pośmiertnej,
• emerytury.

Jak się liczy staż pracy

W prawie pracy ustanowione są odrębne od cywilnych reguły liczenia terminów (okresów), zwłaszcza w związku z wprowadzeniem ustawowych okresów i terminów wypowiedzenia umów, w celu doprowadzenia do takiego stanu, by dzień, w którym zwyczajowo zatrudnia się pracowników, nie nakładał się na dzień, w którym rozwiązuje się stosunek pracy, a jedynie dzień ten bezpośrednio poprzedzał. Prawidłowość tę należy mieć na względzie także wtedy, gdy nie dochodzi do rozwiązania stosunku pracy, a jedynie powstaje potrzeba ustalenia upływu okresu pracy o znanej długości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2009 r., II PK 223/09). W związku z powyższym przyjmuje się, że staż pracy obliczany w miesiącach i latach upływa w przeddzień dnia odpowiadającego liczbie dnia początkowego, a nie w dniu odpowiadającym liczbie lub nazwie dnia początkowego.

Przykład 1. Jeżeli pracownik rozpoczął swoje zatrudnienie w dniu 1 stycznia, to trzymiesięczny staż pracy osiągnie z dniem 31 marca (a nie 1 kwietnia), zaś roczny staż pracy uzyska w dniu 31 grudnia (a nie 1 stycznia następnego roku).

Często zdarza się, że między poszczególnymi okresami zatrudnienia lub innymi zrównanymi z nimi okresami występują przerwy – nie jest zachowana między nimi ciągłość. W takich przypadkach należy stosować art. 114 Kodeksu cywilnego (w związku z art. 300 Kodeksu pracy), który stanowi, że jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć.

Przykład 2. Pracownik był do tej pory zatrudniony w ramach umów o pracę, w okresach od 1 lutego do 15 marca 2023 r. (1 miesiąc i 15 dni) oraz od 1 grudnia 2023 r. do 19 stycznia 2024 r. (1 miesiąc i 19 dni). Jego staż pracy wynosi zatem 2 miesiące i 34 dni, czyli 3 miesiące i 4 dni.

Co jest wliczane do stażu pracy

Do stażu pracy wlicza się przede wszystkim okresy zatrudnienia w ramach stosunku pracy, przy czym w niektórych przypadkach wliczeniu podlegają okresy zatrudnienia u różnych pracodawców, a w innych – tylko okres zatrudnienia u danego pracodawcy. Ponadto, w zależności od rodzaju uprawnień, których nabycie lub rozmiar zależą od stażu pracy, zalicza się do niego również inne okresy, w tym m. in. okresy:

• nauki (przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego);
• prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie;
• czynnej służby wojskowej;
• służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej;
• pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Uwaga. Chociaż okres urlopu bezpłatnego przypada na czas trwania stosunku pracy, to w myśl art. 174 § 1 Kodeksu pracy, nie podlega on wliczeniu do stażu pracy. Jedynie okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy podlega takiemu wliczeniu (art. 174¹ § 1 Kodeksu pracy).

Staż pracy a urlop wypoczynkowy

Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:

• 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu, wlicza się okresy bieżącego i poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.W przypadku jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej stosunkach pracy wliczeniu podlega także okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy.

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
• szkoły policealnej - 6 lat,
• szkoły wyższej - 8 lat.

Wymienione okresy nauki nie podlegają sumowaniu.

Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika (art. 154, art. 154¹ i art. 155 Kodeksu pracy).

Przykład 3. Pracownik jest zatrudniony od 1 października 2016 r. do chwili obecnej. Jest to jego pierwsza praca. Zatrudnienie to pracownik podjął jeszcze w czasie trwania jego studiów wyższych, które ukończył w dniu 30 czerwca 2020 r. W związku z tym, z tytułu ukończenia szkoły wyższej, pracownikowi należy wliczyć do stażu pracy 8 lat. W konsekwencji, w stażu pracy nie zostanie uwzględniony okres od 1 października 2016 r. do 30 czerwca 2020 r., jako okres pokrywający się z okresem studiów. Do stażu pracy należy natomiast zaliczyć okres następujący po dniu 30 czerwca 2020 r. To oznacza, że 10-letni staż pracy, uprawniający do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni, pracownik uzyskał po 2 latach następujących po dniu 30 czerwca 2020 r., czyli w dniu 30 czerwca 2022 r.

Staż pracy a dodatek za wieloletnią pracę i nagroda jubileuszowa

Powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie ustalają uprawnień do dodatku za wieloletnią pracę lub do nagrody jubileuszowej, które przysługiwałyby wszystkim zatrudnionym. Prawo do takich świadczeń dotyczy natomiast pewnych grup pracowników, co wynikać może zarówno z przepisów ustawowych, jak i unormowań wewnątrzzakładowych. Przykładem takich regulacji są przepisy o pracownikach samorządowych.

Jak stanowi art. 38 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, pracownikowi samorządowemu przysługuje dodatek za wieloletnią pracę po 5 latach pracy w wysokości wynoszącej 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

Z kolei w myśl art. 38 ust. 2 wspomnianej ustawy, nagroda jubileuszowa przysługuje pracownikowi samorządowemu w wysokości:

• po 20 latach pracy - 75% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 25 latach pracy - 100% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 30 latach pracy - 150% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 35 latach pracy - 200% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 40 latach pracy - 300% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 45 latach pracy - 400% wynagrodzenia miesięcznego.

Do stażu pracy uprawniającego do tych świadczeń wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Najczęściej występującym przypadkiem, w którym oprócz okresu zatrudnienia wlicza się do stażu pracy również inne okresy w celu ustalenia prawa do dodatku do wynagrodzenia za wieloletnią pracę lub do nagrody jubileuszowej jest okres prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie. Zgodnie z art. 1 ustawy z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. z 1990 r. nr 54, poz. 310), ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:

• okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,
• przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,
• przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Na marginesie należy zaznaczyć, że okresów tych nie uwzględnia się jednak wtedy, gdy w myśl danego przepisu lub postanowienia do stażu pracy wlicza się tylko okresy zatrudnienia w danym zakładzie pracy, w określonej branży albo okresy pracy na określonych stanowiskach lub pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Ponadto, zgodnie z art. 2ustawy z dnia o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub innego świadczenia przysługującego z upływem roku pracy lub okresu krótszego niż jeden rok.

Przykład 4. Pracownik, przed podjęciem zatrudnienia jako pracownik samorządowy, co nastąpiło w dniu 1 stycznia 2019 r. (stosunek pracy nadal trwa), prowadził przez 4 lata własne gospodarstwo rolne. W związku z tym, w dniu 31 grudnia 2019 roku (czyli z chwilą przepracowania roku na stanowisku pracownika samorządowego) pracownik osiągnął łącznie 5-letni staż pracy, uprawniający go do dodatku do wynagrodzenia za wieloletnią pracę, w wymiarze 5% jego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. W dniu 31 grudnia 2020 r. pracownik osiągnął 6-letni staż pracy wraz z prawem do 6-procentowego dodatku itd.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Do okresu zatrudnienia, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia wlicza się tylko okres zatrudnienia u danego pracodawcy (tj. u pracodawcy, z którym pracownika łączy umowa o pracę podlegająca wypowiedzeniu), a nadto okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, ale tylko wówczas, gdy zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23¹Kodeksu pracy (przejście zakładu pracy na innego pracodawcę), a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego pracownika (art. 36 § 1 i 1¹ Kodeksu pracy).

Przykład 5. Strony nawiązały umowę o pracę na czas określony wynoszący 1 rok, od 13 lutego 2022 r. do 12 lutego 2023 r. Jednak w dniu 28 października 2022 r. pracownik wypowiedział tę umowę. W związku z tym, że umowa o pracę trwała już wtedy ponad 6 miesięcy (lecz krócej niż 3 lata), okres jej wypowiedzenia wynosił 1 miesiąc, a zatem upłynął on w dniu 30 listopada 2022 r. i z tym dniem umowa uległa rozwiązaniu.

Staż pracy a odprawy pieniężne

Podobnie do zasad obowiązujących przy ustalaniu stażu pracy uprawniającego do danego okresu wypowiedzenia umowy o pracę, ustala się okres zatrudnienia, od którego zależy wysokość odprawy pieniężnej przysługującej w przypadku rozwiązania umowy o pracę z przyczyn nie dotyczących pracownika – tu również bierze się pod uwagę wyłącznie staż pracy u pracodawcy, który dokonuje zwolnienia z pracy (oraz u poprzedniego pracodawcy, jeżeli pracodawca dokonujący zwolnienia jest jego następcą prawnym). Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1969 ze zm.), pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

• 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
• 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
• 3- miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Także staż pracy uprawniający do uzyskania odprawy pośmiertnej po zmarłym pracowniku jest ustalany na analogicznych zasadach – bierze się pod uwagę okres zatrudnienia u pracodawcy, u którego stosunek pracy wygasł wskutek zgonu pracownika (oraz u poprzedniego pracodawcy, jeżeli pracodawca, z którym stosunek pracy wygasł, jest jego następcą prawnym).

Staż pracy a emerytura

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r., poz. 504 ze zm.), osoby, które urodziły się przed 1 stycznia 1949 r., aby uzyskać prawo do emerytury, muszą obecnie wykazać się stażem ubezpieczeniowym wynoszącym:

• 20 lat dla kobiety,
• 25 lat dla mężczyzny.

Wspomniany staż ubezpieczeniowy obejmuje:

• okresy składkowe, czyli okresy szeroko rozumianej aktywności zawodowej –  wymienione szczegółowo w art. 6 ustawy emerytalnej,
• okresy nieskładkowe, czyli okresy, za które nie były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, ale z uwagi na ich specyfikę są uwzględniane w stażu ubezpieczeniowym  (np. pobieranie zasiłków opiekuńczego albo chorobowego, nauka w szkole wyższej) – wymienione szczegółowo w art. 7 ustawy emerytalnej.

Jeżeli staż ubezpieczeniowy jest krótszy niż wyżej wskazany, ZUS przyznaje emeryturę, jeśli osoba ubiegająca się o nią udowodni staż ubezpieczeniowy wynoszący minimum:

• 15 lat dla kobiety,
• 20 lat dla mężczyzny,

przy czy ta emerytura ta nie jest objęta gwarancją najniższej emerytury (art. 28 ustawy emerytalnej).

Z kolei osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. nabywają prawo do emerytury, jeśli:

• ukończyły powszechny wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,
• mają opłacone składki z tytułu ubezpieczenia społecznego lub ubezpieczenia emerytalnego i rentowych przynajmniej za 1 dzień, np. jako pracownik lub osoba prowadząca działalność pozarolniczą,
• nie mają emerytury przyznanej z powodu ukończenia podwyższonego wieku emerytalnego (art. 24 ustawy emerytalnej).

Co do zasady, emerytura wynosi:

• 24% kwoty bazowej, oraz
• po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,
• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych (art. 53 ustawy emerytalnej).

Jak wynika z powyższego, staż ubezpieczeniowy (który obejmuje szerszy zakres niż tylko staż pracy), ma wpływ zarówno na nabycie prawa do emerytury, jak i na jej wysokość.

Czy umowa zlecenia podlega zaliczeniu do stażu pracy

Umowa zlecenia jest regulowana przepisami Kodeksu cywilnego (art. 734-751), a nie Kodeksu pracy. W związku z tym – podobnie jak każda inna umowa cywilnoprawna – nie podlega ona zaliczeniu do okresów zatrudnienia, od których zależą uprawnienia pracownicze. Natomiast okres, za który odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy zlecenia wlicza się do wspomnianych wyżej okresów składkowych, a w konsekwencji uwzględnia się go w stażu ubezpieczeniowym, mającym wpływ na wysokość emerytury.

Unormowania prawne dotyczące stażu pracy (i stażu ubezpieczeniowego) nakazują zaliczać do niego różne okresy, w zależności od celu, w jakim staż jest ustalany. Zasadą pozostaje jednak to, że zawsze kluczowe znaczenie mają okresy świadczenia pracy, zaś inne okresy pełnią rolę uzupełniającą.